Herman Willem Daendels

Gamba Daendels bak thôn 1816 jigamba lé S.J. Rochard

.

Peuta ra'uëh pos, jikeurija bak masa Gubernur Jeundran Daendels. Keurija ra'uëh panyang nyan seuleusoë lam si thôn ngon meuribèe droë ureuëng keurija nyang maté disinan.

.

Herman Willem Daendels (lahé di Hattem, 21 uroë buleuën 10 thôn 1762 – maté di Ghana, 2 uroë buleuën 5 thôn 1818 bak umu 55 thôn), nakeuh sidroe ahli siyasat bansa Beulanda nyang jeuet keu Gubernur Jeundran Hindia Beulanda keu-36 thôn 1808-1811, watèe nyan Beulanda teungoh jikuwasa lé Peurancih.

Herman Willem Daendels cit lhèe thôn jimat kuwasa Gubernur Jeundran Hindia Beulanda. Jih jiteuka u Batavia bak 5 uroë buleuën 1 thôn 1808, jih nyan jijak u Hindia Beulanda nakeuh keu jijak gantoë Gubernur Jeundran Albertus Wiese. Tugaih Daendels nakeuh jak lindôn Pulo Jawa nibak jiseurang lé teuntra Inggréh. Keu jipeuseuleusoë tugaih nyan lé Daendels laju jikrah ubéna ureuëng nyang na di pulo Jawa keu bantu keurija peukong kuta, peugot rumoh sakét ngon tangsi militè. Teuntra nyang meukeurija keu Beulanda pih ka jicok nibak ureuëng neuduëk di Jawa. Buët jih nyang paléng rayeuek nakeuh ji peugot ra'uëh raya dari Anyer di Banten trôh u Panarukan di Banyuwangi. Meukeusud jipeugot ra'uëh nyan nakeuh bah mangat bak jimeugrak aseuka Hindia Beulanda meunyoë beureutôih prang ngon Inggréh. Bak ra'uëh raya nyan jipeugot pông (pos) jaga teuntra saboh lam si batèe, sampoë keuh ra'uëh nyan jipeunan ra'uëh raya pos.

Bak saboh peuneugah jipeugah Daendels nyan cit jipeurintah peugot ra'uëh nyan kon keuh dari Banten. Meuhat bak peunegah nyan Daendels nakeuh sambông ra'uëh nyang ka leubèh awai na dari Buitenzorg. Lam meukeurija rayeuek peugot ra'uëh nyan Daendels jibantu lé bupati-bupati pat mantong ra'uëh nyan jieugot. Peureuté bupati nyan wajéb jiseudia ureuëng keurija nyang hana jijôk beunayeuë jih atawa keurija paksa. Meuribèe droë ureuëng Jawa nyang maté lam masa keurija paksa nyan, na nyang maté bak buët keurija paksa, na nyang maté deuëk dirumoh. Nyang maté bak keurija ka keuh jitanom laju pat nyang ureuëng nyan maté, teuma nyang maté dirumoh nakeuh aneuk peurumoh ureuëng keurija paksa nyan saweuëb lam masa keurija nyan han jeuet na ureuëng nyang meugoë. Nyan keuh jeuët keu musém deuëk di pulo Jawa yôh nyan.

Lhèe thôn jimeuduëk di Hindia Beulanda Daendels ka jiyuë woë lé raja Peurancih Napoleon Bonaparte. Lé Bonaparte Daendels jikirém keu pimpin teuntra Peurancih u Rusia. Lheuëh talô prang awak Peurancih Daendels jigisa lom u Beulanda, lé peumeurèntah Beulanda jihnyan jikirém tugaih keudéh u Ghana bak thn 1815. Na lhèe thôn jeuet keu Gubernur Jeundran Koloni Beulanda di Ghana, Daendels maté keunong peuényakét malaria bak thôn 1818.