Maghribi

Nibak Wikipedia
المملكة المغربية
Al-Mamlakah al-Maghribīyyah

Royaume du Maroc
Lambang
Lagu bansa: Hymne Chérifien
Lokasi
Nang nanggroeRabat
34°02′N 6°51′W / 34.033°N 6.850°W / 34.033; -6.850
Banda paleng rayek Darul Baidha'
Bahsa raseumi Arab, Arab Maghribi, Prancih, Amazigh, Seupanyo
Peumeurintahan Monarki Konstitusi
 -  Raja Muhammad VI
 -  Peudana Meuntroë Aziz Akhannouch
Meureudehka Nibak Prancih 
 -  Geupeunyata 2 uroe Buleuen Lhee 1956 
Luwaih
 -  Total 710,550 km2 (keu-57)
 -  Ie (%) karap hana
Ureueng duek
 -  Keunira 2005 33.241.259 (37)
 -  Peunadat 70/km2 (122)
PDB (KKB) Perkiraan 2005
 -  Total $135.74 bilion (54)
 -  Per kapita US$4,503 (109)
Pèng Dirham Maghribi (MAD)
Zona watee UTC (UTC0)
Kode Internet .ma
Kode teulipon 212

Maghribi atawa Maroko (Bahsa Arab: المغرب, Bahsa Prancih: Maroc), ('Al-Mamlakah al-Maġribiyyah' - 'المملكة المغربية'), nakeuh saboh neugara nyang na di kawasan Afrika Utara, deungon Rabat jeuet keu nang nanggroë Maroko. Keurajeuen Maghribi nakeuh neugara bak ujông barat lam kawan neugara Afrika Utara. Ngon neugara nyan na di binèh pante La'ôt Atlantik ngon La'ôt Mediterania. Ra'yat neugara Maghribi nakeuh leubèh nibak 32 juta droe nyang geuduek lam wilayah nyang luwah jih na 446,550 km2 (172,410 sq mil), meunyoe Sahara Barat rhôh lam keunira.

Nan nanggroe[peusaneut | peusaneut asai]

Nan Keurajeuen Maghribi atawa Mamlakah Maghribiyah meunyo geuteujeumah meuma'na keurajeuen di barat. Lam neuparéksa taréh nanggroë Maghribi nyoe le ahli riwayat taréh, kayém that geu peuguna Al-Maghrib al Aqşá atawa Nyang That Ji'ôh di Barat keu lakab nan Maghribi. Nan Inggréh keu Maghribi nakeuh Morocco nyang teuka nibak bahsa Spanyol, Marruecos, geu angké nibak bahsa Latin abad keuneungoh, Morroch. Morroch nyan nakeuh nan euncit nang nanggroë Al Murabitun ngon Al Muwahhidun, Murrakush. Lam bahsa Bahsa Parisi ngon Bahsa Urdu, Maghribi geukheun Murrakush, lagèe nan bak masa Arab jameun. Lam bahasa Tureuki, Maghribi geukheun Fas nyang teuka nibak nan nanggroë jameuen Idarisah ngon Al Mariniyyun, Fas.

Tarèh[peusaneut | peusaneut asai]

Wilayah Maghribi ka jeuet keu neuduek manosia dari jameun Neolitikum, bak masa kira-kira 8.000 thôn seugolom Masehi. Bansa nyang jeuet keu ureueng neuduek aseuli Maghribi nakeuh bansa Amazighs/Barbar, seubagoe bansa nyang utama, lheueh nibak nyan na bansa Arab, Iberia, Phoenicia,Yahudi Sefardik, ngon bansa Afrika Sub-Sahara. Nibak abad keu-5, meusigo ngon hancô Keurajeuen Rum, da'irah nyan geu kuwasa le bansa Vandal, Visigoth, ngon lheuh nyan teuma Yunani-Bizantium. Peunjajah nyang phôn neuturi di Maghribi nakeuh bansa Carthago thôn 146 SM.

Agama Kristen geu peuturi di Maghribi bak abad keu-2 M, na 4 abad bansa Barbar neu meu agama ngon Kristen. Bak abad keu-7 M, thôn 670 M, aseuka Bani Umayyah di Jazirah Arab nyang neupimpén lé Uqbah ibn Nafi neu kuwasa Afrika Utara. Bansa Arab geu ba keunan adat, reusam ngon agama Islam.[1]

Kuwasa bansa Eropa nyang phôn that teuka u Maghribi nakeuh bak thôn 1415 yôh Portugéh geujajah Sabtah, dudoe teuma Portugéh talô lam prang raya Qashr al Kabir thôn 1578. Akhé nibak nyan, ka trep nibak thôn 1912 Maghribi jeuet keu wilayah protektorat Perancis ngon lam beunagi ubeut wilayah nyang la'en geukuwasa le Spanyol.[2]

Nasionalisme bansa Maghribi meubeudoh bak thôn 1930 ngon laju meukeumang sampoe lheueh Prang Dônya II. Bak thôn 1956 Maghribi geucok pulang meurdeka. Si thôn lheueh meurdeka, thôn 1957 Sultan Maghribi geuangkèe jeuet keu Raja Mohammed V, geunantoe gobnyan nakeuh aneuk agam neuh Hassan II bak thôn 1961. Bak masa phôn neuduek keu raja, Raja Hassan II geuhadap ngon harô-hara siyasat lam nanggroe nyang le that gabuek meugabuek ngon kudeta. Meuceuhu lom Raja Hassan II bak thôn 1978, nibak watèe Spanyol neupulang kuwasa di wilayah Sahara-Spanyol keu dalam kuwasa Maghribi-Mauritania.

Bumoe[peusaneut | peusaneut asai]

Neuduek neugara Maghribi nakeuh bak saboh garéh pasi nyang panyang di panté La'ôt Atlantik tamong lam geunaréh nyan dari Selat Gibraltar sampoë La'ôt Mediterranian. Neugara nyoe meuceue ngon Algeria di timu, La'ôt Mediterranian ngon Spanyol di utara, La'ôt Atlantik di barat. Ceue blah seulatan di Sahara Barat, wilayah nyang neukuwasa hana raseumi le Maghribi phôn bak thôn 1975. Ceue blah tunong nyan hana neu akô lom le PBB ngon dônya internasional.

Beunagi nyang leubèh rayeuek nibak wilayah Maghribi nakeuh dataran manyang meu gunong-gunong. La'én nibak nyan na gurôn blah tunong. Deungon luwah mandum na 446,550 km2 Maghribi jeuet keu neugara keu 57 luwah di dônya lheueh Uzbekistan.

Nang nanggroë Maghribi nakeuh kota Rabat, salang banda nyang leubeh rayek nakeuh banda Darul-Baidha' nyang na di pasi La'ôt Mediterania, di kota nyan na saboh banda utama di neugara Maghribi. Kota rayek nyang la'en nakeuh Agadir, As-Shawirah, Fas, Murrakusy, Miknas, Al-Muhammadiah, Wajdah, Warzazat, Asfi, Sala, Thanjah ngon Tithuan.

Beunagi da'irah[peusaneut | peusaneut asai]

Beunagi wilayah Maroko (Rhôh Sahara Barat)

Maghribi geu bagi jeuet keu 16 wilayah (region), wilayah nyan geu bagi lom jeuet keu 62 prefektur ngon provinsi.[3]

Siyasat[peusaneut | peusaneut asai]

Raja Maghribi, Muhammad VI bak thôn 2004

Maghribi nakeuh keurajeuen konstitusional deungon parlemen nyang geupiléh lé ra'yat lam saboh piléhan raya. Raja Maghribi ngon kuwasa eksekutif chi' lam neugara jeuet neu peubateuë peumeréntahan ngon neu krah aseuka militer. Peureuté oposisi jeut na lam neugara meunurôt hukôm.

Peudana Meuntroë jeuet keu nyang pimpén peumerétah. Kuwasa eksekutif na bak jaroë peumeréntah. Seumentara kuwasa legislatif geubagi saban-saban antara Peumeréntah ngon duwa bilék di parlemen, nyang nakeuh Diwan Waki Ra'yat Maghribi ngon Diwan Konsuler. Raja geupimpén Diwan Meuntroë ngon neu angkée Peudana Meuntroë ban lagée hasé piléhan legislatif. Deungon peunutôh Peudana Meuntroë, Raja neu angkée anggéta peumeréntahan atawa kabinet. Lam Konstitusi Maghribi raja jeut neu peu piyôh meuntroë pajan mantong. Meunan cit raja jeuet neu peubateuë Parlemen lheueh neupeugot konsultasi gnon pimpénan ban duwa bilék di Parlemen, neu tunda Konstitusi, neu laksana piléhan raya barô, atawa neu peuteubiët dekrit. Raja Maghribi geu meutindak cit seubagoe panglima rayeuek Angkatan Meuseunjata. Raja Hassan II neu mat kuwasa neu gantoë ayah neuh nyang meuninggai bak thôn 1961. Lheueh neuperéntah Maroko na trép 38 thôn, Raja Hassan meuninggai bak thôn 1999. Geunantoë Raja Hassan II na keuh Muhammad VI nyang geusumpah bak buleuen Juli 1999. Lam piléhan raya thôn 1998, peumeréntahan koalisi geu pimpén le Abderrahmane Youssoufi dari peuereuté oposisi sosialis.

Ekonomi[peusaneut | peusaneut asai]

Grafik ekspor hasé Maghribi lam tanda kawan 28 wareuna.

Maghribi nakeuh nanggroë nyang stabil lam bideueng ekonomi, neuduek ekonomi Maghribi na bak teumpat limong nyang rayeuek di Banuwa Afrika. Peumerèntah Maghribi neupeuguna hasé alam deungon that meusaneut, sistem ekonomi di neugara Maroko nakeuh sistem ekonomi biru tradisional nyang ramah keu lingkungan. Bah pih Maghribi nyan cit saboh neugara nyang ubeut, Maghribi neusanggôp bak neu tingkat manfa'at hasé alam.

Hasé alam nyang utama na di Maghribi nakeuh hasé tanoh meuneugoë ngon hasé la'ôt. Hasé dari bideueng meuneugoë miseue gandôm nyan neu ekspor u neugara Eropa ngon Timu Teungoh. Lam bideueng meula'ôt, di Maghribi mantong ureueng meula'ôt ngon peurahô meu teunaga angén. Dilee kon raseuki ureueng meula'ôt di Maroko cit US$2.000 tiep buleuen, 'oh lheueh neu peujak prinsip biru, ka meuningkat jeuet keu US$10.000 tiep buleuen.[4]

Dalam bideueng industri, Maghribi nakeuh seubagoë neugara bak meu hasé fosfat nyang that rayeuek di dônya. Pabrék fosfat nyang na di kota Shafi jeuet keu pangkai nyang utama bagi ekonomi neugara 'oh lheueh bideueng meuneugoë.

Neuduek neugara Maghribi nyang na bak meurumpok duwa banuwa ngon duwa la'ôt peunteng di dônya. Neuduek nyan jeuet keuh le banda-banda la'ôt internasional nyang na di kota pasi Maghribi lagèe Asfi, Thanjah, al-Muhammadiah ngon Darul-Baidha' nyang ngon nyan pih that le jeuet neu peusaho devisa bagi Maroko. Jeuet takheun, banda la'ôt Darul-Baidha' nakeuh banda la'ôt nyang that rayeuek di wilayah Afrika Utara. Nibak statistik ekonomi Maghribi thôn 1999 mantong, Maghribi ka na income tiep kapita US$ 1300.[5] Nibak thôn 2008 statistik ekonomi Maroko ka na US$ 4.600.

Bideueng ekonomi la'én nyang that utama bagi Maghribi nakeuh bideueng pariwisata. Da'irah wisata nyang that hayeue di Maghribi nakeuh kota Murrakush. Le bank donya di kota tuha Marakech ka neu puga seubagoë conto dalam bhah rehabilitasi ngon peulestari pusat kota tuha di da'irah Timu Tengoh ngon Afrika Utara. Murrakush jinoe ka jeuet keu saboh situs pariwisata fenomenal nyang jeuet keu peunarék bagi peulancong domestik ngon internasional.[6]

Agama[peusaneut | peusaneut asai]

Madrasah Bou Inania

Sebagoë salah saboh neugara keurajeuen ngon ureueng duek nyang leubèh le meuagama Islam (98,7 %) ngon na bacut Yahudi. Budaya nyang umum di Maghribi nakeuh budaya Islam lagèe di neugara-neugara Islam nyang la'en diseulingka nyan.

Maghribi geuturi cit keu saboh neugara Islam nyang that toe ngon budaya Eropa, ngon hana neu peugadoh ubôe budaya Arab dan Islam. Meubibeueh lam bhaih meupeundapat ngon budaya seumiké that geu lindông le peumerèntah. Acara agama that seumarak ngon meumacam bagoë ritual tariqat sufi nyang bibeueh that bak neupubuet le ureueng Maghribi. Keurija agama nyang kayem geukeurija le ureueng Maghribi nakeuh miseue jih, khanduri ureueng meukawen, khanduri peusunat aneuk miet ngon acara khanduri meu kirem du’a keu ureueng nyang ka meuninggai. Khanduri meunyoe bak istilah Maghribi geukheun zardah ( الزردة) / salkah (السلكة) lam bahsa Darijah (dialek) awak nyan.

Sidroe-droe ureueng Maghribi nyang ban mantong neutinggai wafeuet le ureueng chik neuh, nyan neupeugot zardah meu padum uroe di rumoh neuh. Bak uroe-uroe nyang ka meuteuntèe miseue jih uroe 7, uroe 40 'oh lheueh uroe meuninggai sidroe anggèta keuluwarga, lam acara nyan neubaca Alquran ngon geupiléh bak surat-surat khusuih.[7]

Reusam[peusaneut | peusaneut asai]

Meuneungui[peusaneut | peusaneut asai]

Ureueng ngui Jallabah di Fas, Maghribi

Meumacam jeuneh na peukayan neungui adat di neugara Maghribi. Neungui nyang kayem geu ngui le ureueng agam ngon ureueng inong geupeunan jellaba, saboh bajèe panyang guruek, meu tôp ulèe ngon sapai peunoh. Nibak acara-acara nyang ka meuteuntèe nyan ureueng agam neuseu'on kupiah mirah nyang geupeunan bernousse, kayem lom geukheun seubagoe Fez. Ureueng inong geungui kaftan nyang meureunèk. Mandum ureueng agam ngon inong geu sôk balgha, nakeuh seulop kulit nyang leumiek hana meu tumèt, seulop nyan kayém geulhap ngon wareuna kunèng.

Likok[peusaneut | peusaneut asai]

Marrakech.

Maghribi nakeuh saboh neugara nyang that kaya ngon adat meuhikayat nyang meumacam bagoe. Saboh peyasan nyang that hayeue di Maghribi nakeuh tari jameun nyang geupeunan Guedra. Nyan nakeuh saboh peyasan nyang neupeugot ngon acara meu'en musik. Asai phôn nan Guedra nyan nakeuh geucok nibak nan tambo nyang neupeumeu'en lam irama khusuih. Tuto Guedra nyan meuma'na, "pot" lam bahsa Arab. Tambo nyan geupeugot nibak kanot bu nyang raya geusalôb ngon kulét kameng di ateueh kanot nyan. Geupeugot peyasan nyan nakeuh keu geupeumulia jamèe nyang teuka atawa bak teumpat ureueng meukawen. Di neugara nyan na cit saboh likok nyang geupeunan Ahouache. Nyan nakueh tarian aneuk dara nyang geu dong meubanja lam saboh lingkaran, peukakaih musik nyang peuguna lam tarian nyan na keuh tambo atawa reubana.

Peuneudong meuseujarah[peusaneut | peusaneut asai]

Le that peuneudong meuseujarah di neugara Maghribi, lagèe Meuseujid Hassan II ngon meunara di Rabat salah saboh tapak seujarah nyang that peunteng di Maghribi. Na lom Meuseujid Tin Mal, meuseujid nyoe nakeuh saboh teumpat wisata nyang that meuceuhu bak keunira 57 batèe (36 mil) blah rot tunong dari Marrakesh. Lheueh nyan na Meuseujid Raya Kutubiyah di Murrakush, nyang nakeuh meuseujid nyan saboh peuneugot arsitektur nyang that hayeue, salah saboh geudông nyang paléng lagak Maghribi. Bu Inania nakeuh meuseujid ngon saboh madrasah deungon leuen nyang that luwah. Peuneudong nyoe nakeuh geupeugot le Sultan Abu Inan masa thôn 1351 sampoe 1356. Rab peunoh mandum bideueng bintéh meu hias pintô ngon tingkap nyang geupeugot nibak kayee leungkông ngon meu uké.[8]

Peunawôt luwa[peusaneut | peusaneut asai]

  1. ^ sejarah Maroko
  2. ^ "Profil singkat kerajaan Maroko". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2010-05-23. Diakses tanggal 2013-05-01. 
  3. ^ Region di Maghribi, statoids.com
  4. ^ "Ekomoni Biru dan Pembangunan Berkelanjutan". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2013-05-07. Diakses tanggal 2013-04-28. 
  5. ^ "Maroko Selayang Pandang". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-03-13. Diakses tanggal 2013-04-28. 
  6. ^ Marrakech, Contoh Pelestari Pusat Kota Tua di Timur Tengah dan Afrika Utara
  7. ^ Melihat Tradisi Islam di Maroko
  8. ^ "Budaya Maroko". Diarsipkan dari versi asli tanggal 2014-03-05. Diakses tanggal 2013-04-30.