Acèh: Bida antara revisi
b (GR) File renamed: File:Biro Rektor.JPG → File:Gedung utama rektorat Universitas Syiah Kuala, Banda Aceh.jpg #2: add details. |
Replacing Meuseujid_Raya.JPG with File:Meuseujid_Raya_Baiturrahman,_Aceh.jpg (by CommonsDelinker because: File renamed: #2: expanding subject's name & location on filename). |
||
Baréh 2: | Baréh 2: | ||
| nan = Aceh |
| nan = Aceh |
||
| nan la'en = اچيه |
| nan la'en = اچيه |
||
| gamba = Meuseujid Raya. |
| gamba = Meuseujid Raya Baiturrahman, Aceh.jpg |
||
| nan gamba = [[Meuseujid Raya Baiturrahman]] di [[Banda Aceh]] |
| nan gamba = [[Meuseujid Raya Baiturrahman]] di [[Banda Aceh]] |
||
| alam = Aceh Indonesia Flag.png |
| alam = Aceh Indonesia Flag.png |
Geunantoë tiëp 27 Buleuen Duwa 2019 04.45
Aceh اچيه |
|||
---|---|---|---|
— Propinsi — | |||
Meuseujid Raya Baiturrahman di Banda Aceh | |||
|
|||
Môttô: "Pancacita" | |||
Peuta teumpat Aceh | |||
Neugara | Indonesia | ||
Uroe jeuet | 7 Desember 1959 | ||
Dasa hukom | UU RI No. 24/1956UU RI No. 44/1999UU RI No. 18/2001UU RI No. 11/2006 (Pemerintahan Aceh) | ||
Nang nanggroe | Banda Aceh | ||
Koordinat | 1º 40' - 6º 30' LU94º 40' - 98º 30' BT | ||
Peumeurèntah | |||
• Wali Nanggroë | Tengku Malik Mahmud al-Haytar | ||
• Gubernur | Dr.(H.C.) Kapt. drh. H. Irwandi Yusuf | ||
Luwah | |||
• Jeumeulah | 58,375,63 km2 (22,538,96 sq mi) | ||
Populasi (2016)[1] | |||
• Total | 5,096,248 | ||
• Rapat ureueng duek | 87/km2 (230/sq mi) | ||
Ureueng duek | |||
• Bansa | Acèh, Gayo, Aneuk Jamèë, Singké, Alaih, Teumiëng, Kluët, Dèvayan, Sigulai, Pakpak, Haloban, Lekon dan Niëh.[2][3] | ||
• Agama | Islam (98,5%), Kristen (1.1%), lainnya (0.5%) | ||
• Bahsa | Acèh, Gayo, Aneuk Jamèë, Singké, Alaih, Teumiëng, Kluët, Dèvayan, Sigulai, Pakpak, Haloban, Lekon, Niëh dan Indonesia.[4][5] | ||
Da'irah watèe | WIB | ||
Kabupaten | 18[6] | ||
Kota | 5[7] | ||
Kecamatan | 276[8] | ||
gampong | 6.455[9] | ||
Lagu da'irah | Bungong Jeumpa | ||
Situs web | http://www.acehprov.go.id/ |
Acèh nakeuh saboh da’irah kusuih sabe propinsi nyang na bak Pulo Ruja. Acèh nakeuh propinsi nyang barat that di Indônèsia. Blah ateuëh na La’ôt Banggali, La'ôt Hindia blah barat, Seulat Malaka blah timu ngon blah tunggara na propinsi Sumatra Utara. Nang nanggroë Acèh nakeuh Banda Acèh.
Tarèh
Bak masa Sôleutan Éseukanda Muda Meukuta Peukasa Alam mat kuwasa, Acèh nakeuh saboh nanggroë nyang leupah that kaya ngon makmu. Yôh nyan, wilayah Keurajeuën Acèh Darussalam trôk u binèh pasi Minangkabau. Kuwasa Acèh trôk cit keudéh u Pirak, jazirah Meulayu. Keurajeuën Acèh Darussalam bak masa nyan ka na hubôngan ngon keurajeuën-keurajeuën la’én lam dônya, lagèë Keurajeuën Tureuki Utsmani, Mughal di Hindustan, Safawi di Iran jinoë, Maghréb, Inggréh, Peutugéh ngon le la’én lom keurajeuën nyang na lam dônya yôh masa nyan.
Geografi
Acèh nakeuh saboh propinsi nyang teuduek di ateuh garéh khatulistiwa. Luwah Acèh nakeuh 55.392 km2. Tanöh Acèh mandum jiduek lam pulo Sumatra, Indônèsia. Seulaén di pulo nyan, wilayah jih na cit bak pulo-pulo ubeut, lagèe Pulo Simeulue. Da'irah Acèh nakeuh meugunong-gunong. Mandum nyan teuduek di da'irah Gayo. Da'irah di Acèh nyang paléng manyang nakeuh Gunong Leuser nyang manyang jih 3.404 mètè di ateuh la'ôt. Di teungöh-teungöh tanoh Acèh na Danau La'ôt Tawar.
Keuadaan cuaca di Acèh nakeuh su-um, atawa tropis. Rata-rata su-um jih antara 23°—32°C di da'irah rab ngön la-ôt; atawa 12°—22°C meunyoe di da'irah nyang manyang. Tiep thôn, musém ujeun di Acèh nakeuh bak antara 1.000 sampo 3.000 mm.
Ureuëng duëk
Jumulah ureuëng nyang na di Acèh sampoë thôn 2010 nakeuh 4.494.410 droë. Karab mandum jumulah ureuëng nyan tinggai di gampông-gampông; dit nyang tinggai di banda. Banda Aceh nakeuh makuta propinsi Acèh, teuduëk bak ujông paléng barat pulo Sumatra. Seulaén Banda Aceh, Lhokseumawe nakeuh kuta keuduwa nyang paléng meuceuhu sabab di sinan na peurusahaan-peurusahaan ureuëng luwa, miseuëjih PT Arun ngön PT Pupuk Iskandar Muda.
Karab mandum ureuëng Acèh nakeuh dari suku Acèh. Gayo ngön Alas, mandum suku nyan tinggai di da'irah nyang leubèh manyang. Mandum ureuëng Acèh nyan ureuëng éseulam, nyan kira-kira na 96%. Basa Acèh nakeuh basa nyang geungui lé karab mandum ureuëng Acèh. Seuleubèh nyan, geungui basa Meulayu-Indôn.
Nanggroë Acèh nakeuh rumoh dari mandum budaya ngön leumbaga peundidikan, mandum nyan nakeuh di Banda Aceh. Meuseujid Raya Baiturrahman, nyang na di Banda Aceh, geupeudöng bak watèë prang ngön Beulanda bak abad keu-19. Musium Aceh, cit na di Banda Aceh, nakeuh saböh teumpat nyang geupeugöt deungôn hana payah geungui labang. Na cit saboh kuburan ureuëng Beulanda, Kerkhoff, di Banda Aceh nyang disinan geukubu 2.000 droë teuntra Beulanda nyang maté watèë masa Prang Acèh bak thôn 1873-1914. Taman Sari, saboh taman nyang na rab Meuseujid Raya Baiturrahman, di dalam jih na saboh Gunongan. Gunongan nyan nakeuh saboh bangunan nyang beuntuk jih lagèë gunong nyang geupeugöt bak masa Sultan Iskandar Muda, thôn 1600.
Ékônomi
Karab mandum pabrék di Acèh nakeuh pabrék gaih. Mandum pabrék nyan na di Lhôkseumawè. Lhôkseumawè nakeuh saboh da'irah di Acèh nyang mandum pabrék na teudöng di sinan. Di Lhôkseumawè na teudöng pabrék gah, baja, ngön pabrék keureutah. Adak pih meunan, buet ureung Acèh rata-rata nakeuh geujak u blang geupula padé, atawa geupula boh kayèë atawa ôn kayèë. Ureuëng Acèh na cit geupula bak lawang, kupi, ngön bakông.
Jalan raya nyang meuhubông dari Banda Aceh sampoë u Mèdan na di da'irah blah barôh Acèh. Na cit jalan-jalan ubeut nyang meuhubông u da'irah-da'irah nyang meubukét, lagèë jalan u Takéngon. Seula'én jalan raya nyan, na cit jalan raya nyang meuhubông u da'irah blah tunong Acèh. Miseuë jih u Meulabôh. Jalan nyoë meusambông cit u Mèdan nyang meutumèë ngön Gunong Leuser.
Di Acèh na 4 böh peulabôhan kapai la'ôt. Peulabôhan la'ôt nyang paléng rayeuk na di Lhôkseumawè. Bandara keu kapai na 5 böh cit di Acèh: saböh di Lhôkseumawè; saböh di Tapaktuan; saböh di Meulabôh; saböh di Banda Aceh; dan saböh di Sinabang, Simeulue. Nyang paléng rayeuk na di Banda Aceh, nan jih Bandara Sultan Iskandarmuda.
Peundidikan
Universitaih nyang na di Acèh, na padum boh jeunèh, miseujih:
Universitaih negeri
- Universitaih Syiah Kuala
- Universitaih Islam Negeri Ar-Raniry
- Universitaih Malikussaleh
- Universitaih Samudra
- Universitaih Teuku Umar
- Politeknik Negeri Lhokseumawe
- Politeknik Negeri Aceh
- STAIN Malikussaleh
- STAIN Zawiyah Cot Kala
- STAIN Gajah Putih
- STAIN Teungku Dirundeng
Universitaih swasta
- Universitaih Abulyatama
- Universitaih Almuslim
- Universitaih Muhammadiyah Aceh
- Universitaih Iskandar Muda
- Universitaih Serambi Mekkah
- Universitaih Jabal Ghafur
- Universitaih U'budiyah Indonesia
- Politeknik Indonesia-Venezuela
Kabupatèn di Acèh
Numbôi | Kabupatèn/Kuta | Nang nanggroe | Keucamatan | Gampông |
---|---|---|---|---|
1 | Kabupatèn Acèh Barat | Meulaboh | 12 | 321 |
2 | Kabupatèn Acèh Barat Daya | Blangpidie | 9 | 132 |
3 | Kabupatèn Acèh Rayek | Janthoë | 23 | 592 |
4 | Kabupatèn Acèh Jaya | Calang | 6 | 172 |
5 | Kabupatèn Acèh Tunong | Tapaktuan | 16 | 369 |
6 | Kabupatèn Acèh Singké | Singkil | 10 | 127 |
7 | Kabupatèn Acèh Teumiëng | Karang Baru | 12 | 128 |
8 | Kabupatèn Acèh Teungöh | Takèngon | 14 | 268 |
9 | Kabupatèn Acèh Teunggara | Kutacane | 11 | 164 |
10 | Kabupatèn Acèh Timu | Idi Rayek | 21 | 580 |
11 | Kabupatèn Acèh Barôh | Lhôk Sukôn | 27 | 1.160 |
12 | Kabupatèn Bener Meriah | Simpang Tiga Redelong | 7 | 232 |
13 | Kabupatèn Bireuën | Bireuen | 17 | 514 |
14 | Kabupatèn Gayo Lues | Blang Kejeren | 11 | 97 |
15 | Kabupatèn Nagan Raya | Suka Makmue | 5 | 213 |
16 | Kabupatèn Pidië | Sigli | 22 | 946 |
17 | Kabupatèn Pidië Jaya | Meureudu | 8 | 215 |
18 | Kabupatèn Simeuluë | Sinabang | 8 | 135 |
19 | Kuta Banda Acèh | Banda Acèh | 9 | 80 |
20 | Kuta Langsa | Langsa | 5 | 52 |
21 | Kuta Lhôk Seumaw‘è | Lhôk Seumaw‘è | 4 | 67 |
22 | Kuta Sabang | Sabang | 2 | 18 |
23 | Subulussalam | Subulussalam | 5 | 74 |
Jumlah | 264 | 6.656 |
Peunajôh Acèh
Acèh na jeunèh peunajôh nyang hana di da'irah la'én. Peunajôh-peunajôh nyang na di Acèh miseuëjih timphan, sië kamèng, sië reubôh, ngön peunajôh meuseukat. Di da'irah Sabang na jithèë peunajôh dhôi nyang na rasa nyang meula'én-la'en. Di Meureudu, kabupatèn Pidie Jaya, na peunajôh nyang geukheun adè, nyang di da'irah Acèh la'én geukheun bingkang. Di Acèh Barôh na martabak böh driën nyang ka geuthèë mangatjih. Meunye di Bireuën, peunajôh nyang na nyangkeuh saté matang nyang asaijih dari kuta Matangglumpang Dua. Peunajôh Acèh nyang umumjih ta tumèë di luwa da'irah Acèh nakeuh mi Acèh nyang geutageuën deungôn kuwah nyang keu'eung.
Keutrangan
- ^ Sensus Penduduk 2010
- ^ http://www.waspada.co.id/index.php?option=com_content&view=article&id=6474:aceh-gelar-kongres-Suku-daerah&catid=13:aceh&Itemid=26
- ^ http://www.rakyataceh.com/index.php?open=view&newsid=3337
- ^ http://www.waspada.co.id/index.php?option=com_content&view=article&id=6474:aceh-gelar-kongres-bahasa-daerah&catid=13:aceh&Itemid=26
- ^ http://www.rakyataceh.com/index.php?open=view&newsid=3337
- ^ Jumlah kabupaten di Aceh menurut "Aceh dalam Angka", 2010, Badan Pusat Statistik Aceh
- ^ Jumlah kota di Aceh menurut "Aceh dalam Angka", 2010, Badan Pusat Statistik Aceh
- ^ Jumlah kecamatan di Aceh menurut "Aceh dalam Angka", 2010, Badan Pusat Statistik Aceh
- ^ Jumlah gampong/kelurahan di Aceh menurut "Aceh dalam Angka", 2010, Badan Pusat Statistik Aceh
Asai teunuléh
- Forbes, Dean K. "Aceh." Microsoft® Student 2009 [DVD]. Redmond, WA: Microsoft Corporation, 2008. Microsoft ® Encarta ® 2009. © 1993-2008 Microsoft Corporation. All rights reserved.
Peunawôt luwa
|
Wikimedia Commons na mèdia nyang mupawôt ngön: Aceh |
Wikimedia Commons na mèdia nyang mupawôt ngön: Aceh |