Lamri

Nibak Wikipedia
(Geupupinah nibak Keurajeuën Lamuri)
Batèë Jeurat Lam Rèh meutuléh thôn 398 H/1007 M. Po jeurat hana meusoë, gobnyan wafeuët nibak uroë Jumeu'at 22 Safar thôn 398 H/5 uroë buleuën Siblah thôn 1007 M.

Lamri nakeuh nan saboh keurajeuën nyang na di kabupatèn Acèh Rayek ngon nang nanggroë keurajeuën nyan na di gampông Lam Rèh, keucamatan Mesjid Raya. Keurajeuën nyoë leubèh awai na yôh goh geupuga Keurajeuën Acèh Darussalam, ngon keurajeuën nyoë jeuët takheun nakeuh ukheuë nibak kerajeuën Acèh Darussalam.

Tarèh[peusaneut | peusaneut asai]

Nibak peuneugah nè luwa na geuseubôt nan keurajeuën nyang leubèh awai nibak Acèh. Geukheun nan keurajeuën lam padum macam kri neukheun "Lamuri", "Ramni", "Lambri", "Lan-li", "Lan-wu-li". Sidroë ureuëng teumuléh bansa China Zhao Rugua (1225) bak miseuëjih jikheun bak teunuléh "Lan-wu-li" tiëp thôn na geukirém pajak u "San-fo-chi" (Sriwijaya). Lam kitab Nagarakertagama (1365) jiseubôt "Lamuri" nakeuh saboh keurajeuën nyang tundôk lam kuwasa Majapahit ngon jiakô seubagoë nanggroë nyang jilindông le Majapahit. Lam peuneugah la'én ureuëng teumuléh Portugéh Tomé Pires jikheun Lamuri tundôk dimeuyub keurajeuën Acèh.

Lam saboh batèë meusurat Tanjoré thôn 1030 M yang geurumpok di India na meutuléh keurajeuën Lamuri jiprang lé keurajeun Chola nyang jipimpén lé raja Rajendracoladewa I. Meusurat kisah bak batèë Tanjoré nyang nakeuh keurajeuën Lamuri ka jipeutalô lé keurajeuën Chola bak masa nyan. Meukisah disinan nakeuh bak peutheun nanggroë keurajeuën Lamuri ka geumeuprang ngon that na gigèh. Teuma dudoë talô cit seubab keurajeuën Chola leubèh rayeuk ngon leubèh teuga teuntra bak prang nyan.[1]

Nibak nè peuneugah ureuëng meuniaga bansa Arab, keurajeuën Lamuri nakeuh da'irah phôn teuka ureuëng meuniaga Arab ngon India, seureuta ngon nyankeuh teuka phôn agama Islam u Nusantara nyang geuba lé ureuëng meuniaga ngon ureuëng meula'ôt. Lam analisis ahli tarèh bansa Eropa jipeugah nibak thôn 1416 M mandum rakyat Lamuri ka meuagama ngon agama Islam. Lam seunurat Meulayu jameun Lamuri nakeuh saboh keurajeuën nyang phôn that geupeuturi Islam lé Syèh Isma'il seugolom Samudra Pasè. Ngon kisah Meulayu nyan ka trang beundrang nyan tarèh Lamuri nakeuh saboh keurajeuën Islam nyang awai that di Nusantara.[1]

Masa keurajeuën Lamuri leubèh kureuëng na 600 thôn, teudong phôn bak abad 10 M sampoe abad 16 M. Thôn 1513 Lamuri ngon keurajeuën la'én, Daya, Pasè, Pidië, Peureulak seureuta Banuwa Teumiëng meusapat lam Keurajeuën Acèh Darussalam bak masa peurèntah Sultan Alauddin Ri'ayat Syah.

Peumeurèntah ngon curak keurajeuën[peusaneut | peusaneut asai]

Batèe jeurat Syèh Zainuddin di Lam Rèh

Nibak tarèh nanggroë curak keurajeuën Lamuri nakeuh saban sakri lagèe keurajeuën Samudra Pasè, saweuëb bandua keurajeuën nyan nakeuh saban saban keurajeuën Islam nyang geupimpén lé raja Islam. Saban cit bandua nyan nakeuh keurajeuën nyang binèh la'ôt nyang that meupeungarôh keu curak nangroë, hukôm, konsep siyasat ngon konsep struktur peumeurèntahjih. Sultan nakeuh peumimpén paléng manyang nyang geubantu lé meuntroë (wazir), keu bhah la'ôt na lakseumana, keubhah hukôm na mufti chi' ngon qadhi keu bhah meuniaga ibanda, la'ôt na syahbanda.

Keu wasé nanggroë nakeuh ra'yat lam keurajeuën geuôseuha lam bideuëng meuneugoë ngon sira cit geumeula'ôt. Bhah meuniaga keurajeuën nyan nakeuh meuhubông sabé ngon ureuëng meuniaga nyang teuka dari China, Arab ngon India seureuta bansa la'én di pulo pulo Meulayu Nusantara. Hasé nanggroë lam bideuëng meuneugoë nakeuh aweuëh, lada ngon macam hasé meuneugoë nyang la'én. Hasé bumoë meuh pih na cit di Lamuri meunan cit hasé nibak meunatang peulhara lagèe leumo, keubeuë seureuta meunatang kleuët. Ngon hasé nyan keuh teuhah pintô niaga antara bansa keunan u Lamuri meusambông lom jaya nyan dudoë trôh bak masa keurajeuën Acèh.

Raja-raja[peusaneut | peusaneut asai]

Batèë Jeurat Plèk Plang nakeuh saboh lageuëm nyang meuteuntèë jeuët keu tanda teuninggai nibak Keurajeuën lamuri.

Na leubèh kureuëng 84 boh batèë jeurat nyang meusipreuëk bak bak 17 boh bhom, nibak nyan na 28 boh batèë nyang na meu inskripsi. Nibak 28 boh batèë nyankeuh na geuturi u nisan 10 droë raja nyang mat peurèntah di Lamuri, 8 droë ngon gla malék nhon 2 droë meugla Sultan.[2]

Di Lam Rèh na jeurat Sultan Sulaiman bin Abdullah (wafeuët 1211), gobnyan nakeuh raja phôn di Indônèsia nyang geuteupeuë meugla "sultan". Keuneubah arkeologis nyang geuteumèë bak thôn 2007 jeuët keu leumah rahsia tarèh batèë jeurat Islam nyang that tuha di Asia Teunggara nyang nakeuh meuthôn 398 H/1007 M. Nibak inskripsi nyan jeuët geubeuët: Hazal qabri [...] tarikh yaumul Juma`ah atsani wa isryina mia Shafar tis`a wa tsalatsun wa tsamah […] minal Hijri[3]. Teuma nibak neubeuët lé ureuëng paréksa tarèh Keurajeuën Samudra Pasè, Teungku Taqiyuddin Muhammad, batèë jeurat nyan meuthôn 908 H atawa teuka nibak keu-15.[4][5]

Situs[peusaneut | peusaneut asai]

Situs Keurajeuën Lamuri nakeuh bak binèh la'ôt gampông Lam Rèh keucamatan Mesjid Raya jinoë dairah euncit meuligoë ngon pusat keurajeuën ka keuneuk reuloh saweuëb na rancana geukeuneuk peugot saboh tanoh lapang bak ureuëng jak meu'en golf disinan lé investor.[6]

Neuduëk nyang pah pusat keurajeuën mantong hana teutap lom lam peundapat ahli tarèh. Na nyang yakin neuduëk nyan na di Lam Rèh tapi nacit peuneugah na di Gampông Lam Krak, Keucamatan Suka Makmur, Acèh Rayek. Lam teunuléh Tomé Pires jipeugah Lamuri nyan na diantara wilayah keurajeuën Acèh ngon Biheuë, meubuju panyang dari binèh pasi sampoë lam klèk klok.[7] Bah that meunan peundapat nyang ramèe ureuëng ngui seureuta hasé nibak geuparéksa lé ahli tarèh, peundapat nyang nakeuh Lamuri nyan di Lam Rèh nyan nyang leubèh beutôi.[8]

Galeri[peusaneut | peusaneut asai]

  • Batèë jeurat plék plang meusipreuëk ban saboh nyan nibak euncit keurajeuën Lamuri tan soë peureumeun
    Batèë jeurat plék plang meusipreuëk ban saboh nyan nibak euncit keurajeuën Lamuri tan soë peureumeun
  • Jeunèh la'én nibak Batèë jeurat Lamuri di Lam Rèh
    Jeunèh la'én nibak Batèë jeurat Lamuri di Lam Rèh
  • Kuta Lubôk, saboh kuta keurajeuën Lamuri
    Kuta Lubôk, saboh kuta keurajeuën Lamuri
  • Meubagoë jeunèh teumika nyang na geuteumèë nibak situs Keurajeuën Lamuri
    Meubagoë jeunèh teumika nyang na geuteumèë nibak situs Keurajeuën Lamuri

Neu eu cit[peusaneut | peusaneut asai]

Ceunatat gaki[peusaneut | peusaneut asai]

  1. ^ a b melayuonline.com. "Kesultanan Lamuri". melayuonline.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2014-03-03. Diakses tanggal 2014-06-18. 
  2. ^ "Lamuri dan Sekilas Usaha MAPESA untuk Menyelamatkannya". suaraaceh.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-03-05. 
  3. ^ Evidence of the Beginning of Islam in Sumatera: Study on the Acehnese Tombstone hal. 139
  4. ^ suaraaceh.com. "Lamuri dan Sekilas Usaha MAPESA untuk Menyelamatkannya". suaraaceh.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2016-03-05. 
  5. ^ "Nisan-nisan kerajaan lamuri di Lamreh dan Kuta Leubok Aceh Besar 2". misykah.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2014-06-22. 
  6. ^ kompas.com. "Situs Kerajaan Lamuri Nyaris Musnah". sainskompas.com. 
  7. ^ tanohaceh.com. "Kerajaan Lamuri". tanohaceh.com. 
  8. ^ "Nisan-nisan Kerajaan Lamuri di Lamreh dan Kuta Leubok Aceh Besar 1". misykah.com. Diarsipkan dari versi asli tanggal 2014-06-09. 

Nè[peusaneut | peusaneut asai]

  • Keat Gin Ooi, Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, 2004, ISBN 1-57607-770-5
  • Ricklefs, M. C., A History of Modern Indonesia since c. 1200, Palgrave MacMillan, New York, 2008 (terbitan ke-4), ISBN 978-0-230-54686-8
  • Sufi, Rusdi dan Agus Budi Wibowo. 2006, Kerajaan kerajaan Islam di Aceh, Banda Aceh: Badan Perpustakaan Provinsi Nanggroe Aceh Darussalam

Peunawôt luwa[peusaneut | peusaneut asai]

Seunaleuëk:Keurajeuën di Sumatera

Geurumpök nibak "https://ace.wikipedia.org/w/index.php?title=Lamri&oldid=150558"